تمام کودکان مراحل گوناگون رشد و تکامل حرکتی را به طور طبیعی طی نمی‌کنند ، گروه کثیری از کودکان ، در پیمودن این مراحل رشد و تکامل در زمان معمول عقب می مانند.
عقب ماندگی قابل توجه ، در رشد و تکامل حرکتی زود نمودار می‌شود و لازم است به محض بروز نشانه‌های عقب ماندگی نسبت به رفع آن ، به موقع اقدام شود . در اغلب موارد می‌توان از آن پیشگیری کرد و یا آن را به میزان قابل توجهی کاهش داد . زیرا مهارت ها ، بر اساس هماهنگی های عضلانی و حرکتی و رشد و تکامل آنها به تدریج به وجود می آیند و عقب ماندگی هماهنگی حرکتی و عضلانی ، باعث تاخیر رشد و تکامل مهارت ها خواهد شد . تعویق در رشد و تکامل حرکتی به دو علت ، باعث نقض جدی و زیان آور است . نخست آن که ، کودک را از رسیدن به استقلال و بی نیازی در زمانی که معمولا باید به آن مرحله برسد ، باز می دارد . دوم آن که ، رشد و تکامل اجتماعی کودک را مختل می سازد . کودک خردسالی که نمی تواند بر قسمت های مختلف بدنش ، به موقع تسلط یابد ، دردو یا سه سالگی از بازی و همنشینی با کودکان همسال خود محروم می شود و به سبب حرکات متزلزل و نامنظم خود ، در بازی‌های کودکان دیگر پذیرفته نمی شود .
چنان چه کودک از غذا خوردن ، لباس پوشیدن ، و یا برآوردن نیازهای خود عاجز باشد ، در حضور کودکانی که بدون کمک به دیگران این فعالیت‌ها را انجام می دهند ، احساس شرمساری می کند . در نتیجه ، کودک به تدریج احساس حقارت می‌کند و در فعالیت‌های همسالانش شرکت نمی کند و با گذشت زمان فردی غیر اجتماعی و منزوی بار می آید .
عدم سلامتی
میان سلامتی بدن کودک و رشد و تکامل حرکتی ، رابطه نزدیکی وجود دارد . به این معنا که در یک سن معین ، کودکانی که بدن سالمی دارند بر کودکانی که به علت بیماری ، تغذیه نادرست و یا علل دیگر ضعیف و ناتوان هستند ، از نظر رشد و تکامل حرکتی برتری دارند .این تصور به طور مطلق صحیح نیست ، زیرا در آن عوامل دیگری غیر از سلامتی در نظر گرفته نشده است ، ولی با این فرض که همه شرایط دیگر یکسان باشند ، به طور مسلم کودک سالم نسبت به کودک بیمار و ناتوان به نحو بهتر و سریعتری مراحل رشد و تکامل حرکتی را خواهد گذراند . دیده شده است که بیماری های سخت ، عمل جراحی ، تغذیه نادرست و نقص های غده ای ، نشستن ، ایستادن و راه رفتن کودک را به تعویق می اندازد .
اندازه بدن و میزان رشد جسمی
اندازه و ساختمان بدن کودک ، در رشد و تکامل حرکتی به خصوص نشستن ، ایستادن ، راه رفتن و دیگر مهارت ها تاثیر دارد . مرکز ثقل بدن کودک باید به طرف پایین حرکت کند ، تا او بتواند تعادل بدن خود را حفظ کند . رشد پاها نسبت به رشد بدن باید افزایش بیشتری داشته باشد و از فزونی وزن نسبت به رشد قد کاسته شود تا کودک بتواند در بدن خود تعادل برقرار کند . زیادی وزن به تنهایی موجب تعویق رشد و تکامل نخواهد شد . در میان کودکان بزرگتر ، ساخت بدن در افزایش هماهنگی عضلانی کمتر اثر دارد اما با این همه کودکان بسیار چاق و کودکان بسیار لاغر نسبت به کودکانی که ساخت بدنشان متوسط است ، کمتر چابکی و زرنگی از خود نشان می دهند .
هوش
میان هوش و رشد و تکامل حرکتی کودک ، به خصوص در سال‌های نخست زندگی رابطه نزدیکی وجود دارد . کودکانی که در نشستن ، برخاستن و راه رفتن کند عمل می کنند معمولا در سال های بعد ، از نظر رشد و تکامل هوشی نیز عقب می‌مانند . برعکس ، کودکانی که در رشد و تکامل حرکتی ، سریع عمل می کنند ، معمولاً از نظر رشد و تکامل هوشی نیز کامل تر خواهند بود . میان کودکان باهوش و کودن از نظر راه رفتن ، تفاوت زمانی قابل توجهی وجود دارد . رابطه مستقیم میان هوش و رشد و تکامل حرکتی ، پس از ۱۵ ماه اول زندگی رو به کاهش می رود اما تا شش سالگی هنوز وجود دارد . در حالی که میان نوجوانان و بزرگسالان ، تقریباً هیچ رابطه ای بین هوش و رشد و تکامل حرکتی دیده نمی‌شود .
نبودن فرصت کنترل عضلات
در بسیاری از موارد به علت نبودن فرصت تمرین ، رشد و تکامل حرکتی به تعویق می‌افتد . کودکی که در محیطی با وسایل نامناسب می باشد و یا در فضایی رها شده است که با هر قدم بر زمین می افتد ، در کنترل عضلاتش به دشواری های بزرگی برخورد می کند . محیط افراد بالغ ، تقریباً از تمام جهات برای کودک خردسال نامناسب می باشد و فرصت لازم را برای فعالیت و تسلط یافتن بر عضلات در اختیار وی نمی گذارد .
نبودن انگیزه برای کنترل عضلات
کودکی که محیطی نامناسب برای کنترل عضلات خود در اختیار دارد ، ممکن است به سبب کمبود انگیزه از عهده این کار بر نیاید . مثلاً وقتی او را لوس نمایند و همه تقاضاها و خواهش های او را برآورده سازند ، تعجبی ندارد که کودک تنبل می شود و این موجب عقب ماندگی کودک در کنترل عضلات می شود زیرا چنین کودکی خود را نیازمند کوشش نمی بیند . این وضع به خصوص در راه رفتن ، غذا خوردن و لباس پوشیدن کودکان دیده می شود . در مقایسه ای که میان کودکان خانواده های ثروتمند و خانواده های متوسط به عمل آمده ، معلوم شده است که دسته دوم ، به علت انگیزه بیشتری که در انجام کارهای خود دارند ، در شستن دست و صورت و شانه کردن موها از کودکان خانواده های ثروتمند سریع تر هستند .
تایید روی حرکات خاص
چنان چه پیش از رشد و تکامل عضلات بزرگ ، کودکان بخواهند حرکات اختصاصی و دقیق را به او بیاموزند یادگیری مهارت ها و حرکات دقیق به تعویق می‌افتد . مثلاً اگر قبل از تکامل عضلات بزرگ ، از کودک عملی مانند : « نوشتن» را مطالبه کنند ، علاوه بر ناامیدی و بی رغبتی و انزجار کودک نسبت به آن عمل ، سبب تعویق در آموختن مهارت های دقیق او نیز می شوند . بنابراین اول باید به کودک فرصت کافی برای رشد و تکامل عضلات بزرگ را داد . سپس انجام دادن فعالیت های مانند : « نوشتن و ترسیم اشکال» را از او انتظار داشت .
ترس
اگر کودک خردسال ، پیش از آن که بتواند بایستد به راه رفتن مجبور شود و پیش از آن که بتواند روی یک سطح صاف ، با اطمینان قدم بردارد از او بخواهند که از پله ها بالا برود ، او بیمناک می شود . در نتیجه ، نسبت به رشد و تکامل این مهارت ها دیگر علاقه نشان نمی دهد . پدران و مادرانی که درشت اندام هستند ، از فعالیت بدنی کودکان خود بیمناک هستند و آنان را از فعالیت باز می دارند و فرزندان خود را تنبل بار می آورند . عیب جویی و سرزنش و تمسخر موجب وحشت و تنفر کودکان می‌شود و آنان را حساس و بی میل می نماید . برعکس ، تمجید و تعریف ، سبب آرامش کودکان می شود و آنها را وادار می کند که بیشتر به فعالیت لازم برای رشد و تکامل حرکتی بپردازند .
امکان ارسال نظر برای این مطلب وجود ندارد.